Sleepwet – Interview met Metro

De Sleepwet. Wat een rare naam eigenlijk! Toch is er veel te doen over deze nieuwe wet. Of de wet er officieel doorkomt is nog maar de vraag. Juist omdat er zoveel commotie is over deze wet werd ik door Metro gevraagd om hier een interview over te geven. Lees hier het interview en wat de Sleepwet nu eigenlijk betekend voor ons en onze privacy!

Allereerst mijn interview met de Metro welke hier te vinden is. Dit staat er in het originele artikel:

—————–

—————–

En nu zoomen we iets dieper in op de Sleepwet

De Sleepwet is een wat vreemde naam. Eigenlijk is de Sleepwet een herziene versie van de “Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten” (Wiv) welke stamt uit 2002. De wereld zag er in 2002 nog een heel stuk anders uit. Er was wel internet en er waren ook hackers. Echter gebeurde dit alles op een veel kleinere schaal. Hackers waren veelal techneuten die apparatuur hackte voor de uitdaging en niet om schade te berokkenen of om individuen geld afhandig te maken. Tegenwoordig is de digitale wereld een stuk gevaarlijker. Denk aan ransomware, online afpersing, online criminele netwerken etc. Omdat de huidige Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten niet voldoende vrijheden en middelen bevat voor de veiligheidsdiensten (AIVD / MIVD) om al deze gevaren te onderzoeken, onderscheppen en te mitigeren wordt er gepleit voor een Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten v2.0. De veranderingen t.o.v. de huidige wet, waaronder de bevoegdheden van de AIVD zijn vastgelegd in een nieuwe wet die in de volksmond “De Sleepwet” of “de Tapwet” wordt genoemd. Op 11 juli 2017 is deze wet aangenomen door de eerste kamer. Het is nu aan de 2e kamer om te bepalen of deze wet wordt doorgevoerd of niet.

De gehele wet is hier te vinden!

Omdat er veel negatieve gevoelens zijn over deze Sleepwet is er o.a. dankzij de actie van een groep UvA-studenten en de steun van Arjen Lubach besloten om hier een referendum over te houden. Alvorens het referendum gehouden kon worden moesten er 300000 handtekeningen verzameld worden voor 16 oktober 2017. Ruim 380000 handtekeningen zijn opgehaald en dus komt er een referendum over de Sleepwet. Dit referendum zal plaatsvinden op 21 maart 2018 en wordt gesteund door meer dan 30 politieke partijen.

Maar waarom al die ophef? In het kort komt her erop te neer dat de veiligheidsdiensten nu alleen mogen afluisteren als daar een gegronde reden voor is. Dus als een persoon actief verdacht wordt van een strafbaar feit zoals het ondermijnen van onze veiligheid (b.v. bij terrorisme). De nieuwe wet stelt de inlichtingendiensten in staat om iedereen af te luisteren. Zo mag er een zogenaamd “sleepnet” worden ingezet waarmee grote groepen mensen kunnen worden afgeluisterd zoals b.v. een vereniging of een woonwijk. Deze data mag dan 3 jaar worden bewaard en worden doorgestuurd naar inlichtingendiensten van bevriende buurlanden (zonder de informatie eerst geanalyseerd te hebben). Ook mogen met de nieuwe wet alle digitale apparaten door de veiligheidsdiensten worden gehackt om informatie te verzamelen. Denk hierbij niet alleen aan computers en telefoons maar ook aan smartwatches, smart TV’s en alle andere IoT apparaten.

De veiligheid binnen deze wet is dat er pas doelgericht (er mag dus alleen naar een specifiek doel / patroon gezocht worden) naar informatie gezocht mag worden als de minister daar toestemming voor geeft. Medewerkers van de veiligheidsdiensten mogen dus niet zomaar lukraak de informatie doorzoeken. Er moet doelgericht gezocht worden en de minister moet toestemming geven. Deze zal alleen toestemming geven als de nationale veiligheid in het geding is. De minister heeft vervolgens nog een toezichthouder boven zich om te controleren of de minister zich aan de regels houdt. En de algemene naleving wordt ook gecontroleerd door een speciale commissie.

Je loopt dus de kans dat je telefoontje met oma 3 jaar lang bewaard wordt en uitgewisseld wordt met andere veiligheidsdiensten. Ik weet niet of er afspraken zijn met andere veiligheidsdiensten om die data ook na 3 jaar te vernietigen maar daar ga ik dan maar vanuit. Het nadeel is dat je niet weet welke data bewaard wordt, waar deze data is, op hoeveel locaties de data aanwezig is en of de data werkelijk vernietigd wordt.

Maar als we kijken naar alle aanslagen van tegenwoordig, is de nationale veiligheid dan niet meer waard dan onze privacy? Dat vindt ik een hele moeilijke vraag. Natuurlijk worden niet alle aanslagen verijdeld als de Sleepwet er doorheen komt maar de veiligheidsdiensten verijdelen er uiteraard wel meer. Dat is natuurlijk van groot belang voor iedereen. En wat heb ik als onschuldige burger die alles toch al op Facebook zet nou eigenlijk te verbergen? Dat telefoontje met oma mogen ze dan ook wel meeluisteren toch? Daarnaast hebben de medewerkers van veiligheidsdiensten toch allemaal geheimhoudingsplicht en wordt dat telefoontje pas beluisterd na goedkeuring van de minister.

Als ik het bekijk vanuit het oogpunt van de veiligheidsdiensten en vanuit nationale veiligheid dan zou ik resoluut “ja” stemmen op de Sleepwet. Echter is in essentie de nieuwe wet compleet strijdig met het in de grondwet geregelde en beschermde recht op privacy. En als er meer (big) data verzameld en geanalyseerd wordt, hebben de veiligheidsdiensten dan niet meer werk. Terwijl ze lijsteren naar mijn telefoongesprek met oma hadden ze misschien ook kunnen luisteren naar het gesprek van een terrorist. Dus is de waarheid niet andersom. Mag het wel en wordt het er allemaal wel veiliger op? En hoe zit het met het werk van activisten, journalisten en oppositieleden? Als hun gegevens gedeeld worden met buitenlandse inlichtingendiensten van repressieve regimes kunnen deze opgespoord en opgepakt worden terwijl ze volgens de Nederlandse wet- en regelgeving niet strafbaar zijn.

Al met al levert de Sleepwet nogal wat tegenstrijdige gevoelens op. Op de brave burger die niets te verbergen heeft, social media dagelijks gebruikt, opgenomen wordt op elke straathoek door camera’s en via zijn IoT apparaten nu al onbewust bergen data de wereld over stuurt denk ik dat de Sleepwet weinig indruk zou moeten maken. Je hebt niets te verbergen en je hele leven ligt toch al zo goed als op straat. En ter voorkoming van criminele activiteiten zou de Sleepwet ook een uitkomst zijn. Maar hoe zit het met de mensen die simpelweg nog wel waarde hechten aan privacy. En activisten of journalisten? Hoe zit het echt met de vernietiging van data en de controle door de minister? Zorgt het extra werk niet juist voor minder veiligheid en werken we hiermee geen nieuwe criminele technieken in de hand die nog lastiger zijn om af te luisteren? Dus zelfs als we zouden willen dat ze afgeluisterd worden… iets wat nu wel prima mogelijk is.

Veel vragen met weinig antwoorden. Als ik alles op een weegschaal leg dan snap ik de inlichtingendiensten en ik snap dat er een vernieuwing moet komen van de Wiv. Maar ik denk dat de Sleepwet hierin te ver gaat. Ik denk dat ze de wet aan moeten passen. Van mij mogen alle apparaten gehackt worden door de veiligheidsdiensten. Maar laat onschuldige personen met rust. Zijn er twijfels? Prima! Ook afluisteren dan. Maar anders niet! En data delen met andere landen wat mij betreft alleen maar als het gaat om gerichte data die betrekking heeft op de nationale veiligheid van dat land en dan met de duidelijke afspraak dat die data na 3 jaar weer vernietigd moet worden. Maar och, ik ben geen politicus. . . en Jan van de straat wordt in Den Haag maar zelden serieus genomen. Zelfs als er meer dan 300000 handtekeningen zijn verzameld… ik wacht geduldig af!